4) Iуьйра-ламазал хьалхара суннат ламаз дар.

Пайхамара (АллахIера къинхетам а, маршо а хуьлда цунна) аьлла:

«Iуьйра-ламазал хьалхара ши ракIат (суннат ламаз) диках ма ду хIокху дуьненал а, оцу чохь мел долучул а» (Муслим).

Iуьйранна сатесначул тIаьхьа дан дезарг

1) Iуьйра-ламазе хьалххе дIавахар. 

Пайхамара (АллахIера къинхетам а, маршо а хуьлда цунна) аьлла:

«Царна хууш делахьара, пхьуьйра-ламазехь а, Iуьйра-ламазехь а (дакъалаьцначунна хуьлуш йолу ял), билггал, богIур ма бара уьш оцу шинга, текхаш баьхкина а» (барт хилла хьадис ду).

2) Къамат даллалц йолучу ханна зуькар деш а, доIанаш деш а мукъаза къахьегар. 

Пайхамара (АллахIера къинхетам а, маршо а хуьлда цунна) аьлла:

«Моллалла кхайкхарний, къамат дарний юккъехь дина доIа жоп даланза дуьтуш дац» (Ахьмад, Тирмизи, Абу Давуд).

3) Маьждигехь Дела хьехош а, КъурIан доьшуш а хан яккхар - малх схьакхетталц йолучу ханна (Iуьйренан, суьйренан азкараш а доьшур ду). 

«Пайхамар (АллахIера къинхетам а, маршо а хуьлда цунна) ша Iуьйра-ламаз диначул тIаьхьа, шен когаш чучча а дохкий, хиъна Iара - малх схьакхетталц» (Муслим).

4) Ши ракаIат ламаз дар.

Пайхамара (АллахIера къинхетам а, маршо а хуьлда цунна) аьлла:

«ЖамаIатехь Iуьйра-ламаз а дина, цул тIаьхьа малх схьакхетталц АллахI хьехош хиъна а Iийна, тIаккха ши ракaIат ламаз дина волучунна хьаж даран ял а, Iумрат даран ял а хир ю – юьззина, юьззина, юьззина» (Тирмизи).

5) АллахIе карарчу дийнахь хьайна беркат дар дехар. 

Пайхамара (АллахIера къинхетам а, маршо а хуьда цунна) аьлла:

«Я АллахI! Аса хIокху дийнан дика доьху Хьоьга. ХIокхуьнан толам а, хIокхуьнан гIо а, хIокхуьнан нур а, хIокхуьнан беркат а, хIокхуьнан нийсо а йоьху Хьоьга. Со Хьоьца лар а ло хIокхунна чохь долучу вонах а, хIокхул тIаьхьа долучу вонах а» (Абу Давуд).

6) ДIавуьжучу хенахь, оцу дIавижарах ял хиларе дог а дохуш, вижар. 

МуIаза (АллахI реза хуьлда цунна, аьлла): 

«Сайн йоццачу набарх а йоле дог ма доху аса - со-о гIаьттина волучу хенахь йоле дог ма даххара». 

7) Балха я деша вахар.  

Пайхамара (АллахIера къинхетам а, маршо а хуьлда цунна) аьлла:

«Цхьамма а, цкъа а хIума йиъна ма яц шен куьйга (болх бина) яьккхиначулла а гIолехь йолу. Боккъалаъ, АллахIан пайхамар волучу Давуда ша-шен куьйга болх бина яьккхинарг юуш хилла» (Бухари).

8) Дерригечу а дийнахь АллахI хьехор, мукъа ца Iар, Дела хьехонза хан ца яхийтар. 

Пайхамара (АллахIера къинхетам а, маршо а хуьлда цунна) аьлла:

«Ялсаманин охIла гIайгIане хир бац - Лекха волу АллахI а ца хьехош, шайна тIехйийлийтиначу хенашна бен» (ТIабарани).

9) Дийнахь сагIа далар. 

Малеко доIа дийриг хилар дагахь а долуш:

«Я АллахI! СагIа деллачунна - меттахIоттаде Ахьа».

Делкъа-хенахь дан дезарг

1) ЖамаIатехь делкъан ламаз дар, ламазна хьалххе дIа а воьдуш. 

Ибн МасIуда (АллахI реза хуьлда цунна) аьлла:

«Боккъалаъ, АллахIан элчано тхуна Iамийна нийсонан Iадаташ (суннаташ). Нийсонан Iадатех (суннатех) моллалла кхойкхучу маьждигехь ламаз дар а ду» (Муслим).

2) Делан дуьхьа негат а долуш, дегIе садаIийтар.

Пайхамара (АллахIера къинхетам а, маршо а хуьлда цунна) аьлла:

«Боккъалаъ, хьан дегIан а ду хьуна тIехь хьакъ».

Малхбуз-хенахь дан дезарг

1) Малхбуз-ламаз дар, цул а хьалха деш долу диъ ракаIат долу суннат ламазаш а деш. 

Пайхамара (АллахIера къинхетам а, маршо а хуьлда цунна) аьлла:

«АллахIа къинхетам бойла стагах – малхбуз-ламазал хьалхара диъ ракаIат ламаз диначу» (Абу Давуд, Тирмизи).

2) Маьждигерачу хьехаме ладегIар. 

Пайхамара (АллахIера къинхетам а, маршо а хуьлда цунна) аьлла:

«Маьждиге ваханачунна, шена диканиг Iамо, я и нахана дIахьеха йоцург кхин Iалашо а йоцуш, - дуьззина а деш хьаж диначунна хуьлуш йоллу ял хир ю» (ТIабарани).

3) Маьждигчохь хиъна Iар, оцу чохь соцунгIа хилар. 

Пайхамара (АллахIера къинхетам а, маршо а хуьлда цунна) аьлла:

«Шен цIахь, эца ма-деззара, хаза ламаз а эцна, цул тIаьхьа маьждиге веънарг - иза АллахIан хьаша ву. Ткъа хьаша ларар тIехь ду шена тIе хьаша воьссиначунна» (ТIабарани).

МаьркIаж-хенахь дан дезарг

1) Малх чубузале хьалха доIанаш дар. 

Пайхамара (АллахIера къинхетам а, маршо а хуьлда цунна) аьлла:

«Кхоъ ву, церан доIа жоп даланза ца дуьтуш, (царех цхьаъ) марха дерг (ву), цо марха достучу хенахь (доIа дича)...» (Тирмизи).

2) Марха досту хан хилча, доIа а деш, хIума кхаллар. 

Марха достучу хенахь деш долу доIа:

«ЗахIабаз-замау, вабталлатилIурукъу, ва сабатал ажру инша АллахI» («Хьогалла а дIаели, пхенаш а тIундели, инша АллахI, маьл а хили») (Абу Давуд).

3) Хьалххе дIа а воьдуш, маьркIаж-ламаз жамаIатехь маьждигехь дар.

4) Суьйранна доьшуш долу азкараш а, доIанаш а доьшуш, маьждигехь сацар.

5) Доьзалца, йиша-вешица цхьаьнакхетарш а, гулдаларш а дар - вовшашна пайдехь дерг Iамо а, хьеха а. 

Пайхамара (АллахIера къинхетам а, маршо а хуьлда цунна) аьлла:

«Боккъалаъ, хьан зудчуьнан а ду хьуна тIехь хьакъ».

6) Пхьуьйра-ламазна а, таравихь ламазашна а кечвалар.

Пхьуьйра-хенахь дан дезарг

1) ЖамаIатехь маьждигехь пхьуьйра-ламаз дар, ламазе хьалххе дIа а воьдуш.

2) Маьждиган имамаца цхьаьна дуьззина таравихь ламазаш дар.

Пайхамара (АллахIера къинхетам а, маршо а хуьлда цунна) аьлла:

«Делах а тешаш, ял хиларе дог а дохуш, Рамадан баттахь гIаьттина волучунна - яханачу хенахь диначу къиношна гечдо» (Бухари, Муслим).

3) Витар-ламаз дар тIаьхьа таттар - буьйса чекхъяла гергга яххалц.

Пайхамара (АллахIера къинхетам а, маршо а хуьлда цунна) аьлла:

«Шайн буса тIаьххьара ден ламаз - витар нисде» (барт хилла хьадис ду).

Йиллина раж

- ЗихIарте, гергарачаьрга, доттагIий болчу, лулахо волчу вахар.

- Рамадан беттан хьокъехь болу хьехамаш беш жигара къахьегар.

- Ша-шен таллар, шен хьал довзар, шен дика а, вон а агIонаш муьлхарш ю хьажар.

- Хастаме дерг, дешар Iамор – хьукманаш, гIиллакхаш, оьздангалла, иштта дIа кхин а.

- Ша-шен бакъахьа кхиор. Куьпан цхьаьнакхетарехь дакъалацар.

Оцу дерригенна а тIе - иманан юкъаметтигашна тIехь сутар а хуьлуш, хIокху сий долучу баттан езачу хенех пайда а оьцуш.

Шайн дикачу доIанашкахь диц ма дойла аша тхо!

Шайн дикачу доIанашкахь тхо а юкъалоцийла аша!

  
Турпалан к1ант Фарукъ

иштта шун аьтто бу кхунга ладогIа:  скачать